Mediacja to jedna z metod rozwiązywania konfliktów, która polega na tym, że osoba trzecia (mediator) pomaga stronom we wzajemnej komunikacji, określeniu oczekiwań i kwestii do dyskusji oraz dojściu do porozumienia. Jest to niesformalizowana, pozasądowa formuła postępowania w sytuacjach spornych. Mediacja ma na celu stworzenie stronom warunków umożliwiających osiągnięcie dobrowolnego i akceptowalnego dla obu stron konsensusu, a nie narzucenie im jakiegoś autorytatywnego rozwiązania. Głównym celem mediacji jest złagodzenie lub wygaszenie konfliktu.
Na każdym etapie konfliktu można zgłosić się po pomoc do mediatora. Jest to wskazane w szczególności wtedy, gdy strony doszły do wniosku, że nie są w stanie ze sobą rozmawiać lub mimo prowadzonych rozmów, nie są w stanie samodzielnie znaleźć rozwiązania swojego sporu.
Mediacje prowadzi mediator, czyli osoba trzecia, która zachowuje neutralność i bezstronność. Mediator wspiera wspiera strony sporu w spokojnym przedstawieniu swoich racji i argumentów, we wzajemnym wysłuchaniu i odnalezieniu wspólnych interesów. Pomaga on stronom skoncentrować się na problemach, uzgodnieniu na czym one polegają, z czego wynikają, a następnie pomaga w wypracowaniu porozumienia, które usatysfakcjonuje wszystkie strony.
Na mediację okołorozwodową/okołorozstaniową może zgłosić się para, która jeszcze nie podjęła ostatecznej decyzji o rozstaniu oraz małżeństwo, które decyduje się wnieść pozew o rozwód lub jest w trakcie postępowania rozwodowego w sądzie.
Na spotkaniach z mediatorem strony same decydują o dalszych losach relacji, o podziale majątku oraz o ewentualnym ustaleniu Rodzicielskiego Planu Wychowawczego, w którym powinny znaleźć się informacje o opiece nad wspólnym dzieckiem, o wysokości alimentów i kontaktach z dzieckiem.
Dzięki mediacjom można zakończyć małżeństwo nie angażując się w proces sądowy – wystarczy podczas procesu mediacyjnego spisać ugodę rozwodową, którą następnie wnosi się do sądu i następnie sąd bierze ją pod uwagę przy wydaniu wyroku rozwodowego.
Mediacja jest możliwa w każdym momencie kryzysu, jeśli obie strony dobrowolnie chcą w niej uczestniczyć. Ten sposób znajdowania wspólnych kompromisów jest szczególnie wskazany, gdy partnerzy posiadają wspólnie dzieci.
Podczas mediacji ujawniają się zazwyczaj poważne problemy we wzajemnej komunikacji, odmienne wizje przyszłości, odmienne potrzeby rozwoju osobistego oraz odmienne wizje wychowywania dziecka. Jednak może się również okazać, że rozmowy o rozwodzie/rozstaniu były zbyt przedwczesną decyzją, gdyż związek przeżywa kryzys, potrzebuje pomocy i uzyskuje ją w procesie mediacji.
Aby przygotować się do mediacji:
Rozmowa w sytuacji kryzysu nie jest prosta, a czasem wydaje się niemożliwa. Warto skorzystać ze wsparcia mediatora. Jego zadaniem jest pomoc w przebiegu poszczególnych etapów rozmowy, w atmosferze wzajemnego szacunku. W czasie kryzysu przeżywanego przez parę / małżeństwo lub w sytuacji decyzji o rozstaniu / rozwodzie mediacja pozwala lepiej poznać różne aspekty tego konfliktu i tym samym lepiej się wzajemnie zrozumieć. Można ustalić, na jakich zasadach nastąpi pojednanie lub na jakich zasadach nastąpi rozstanie. Rozstanie z klasą jest łagodniejsze dla psychiki i pozwala ocalić we wspomnieniach to, co kiedyś było dobre. Umożliwia to szybsze emocjonalne odzyskanie teraźniejszości, szczególnie wtedy kiedy rozstający się są rodzicami wspólnych dzieci*. Mediacja może pomóc ustalić – nierzadko sporne – kwestie takie jak: zasady opieki nad dzieckiem, wysokość alimentów, sposób wykonywania władzy rodzicielskiej. Co najważniejsze zacząć współpracować. Dziecko przestaje być wówczas przedmiotem w konflikcie dorosłych, a staje się podmiotem ich rodzicielskiej troski.
* W czerwcu 2009 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Nowelizacja ta zobowiązuje rozstającą się parę do przedstawienia przed Sądem sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dziećmi po rozwodzie. Pomocą w sporządzeniu takich ustaleń zwanych też Rodzicielskim Planem Wychowawczym / Planem Opieki Rodzicielskiej może służyć bezstronny mediator. Takie satysfakcjonujące obie strony ustalenia ułatwiają rozstającej się parze stanie się współpracującymi rodzicami wspólnych dzieci.