Zaburzenia neurorozwojowe – diagnoza i skuteczne formy wsparcia

Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, co jest całkowicie naturalne. Jednak zdarza się, że niektóre różnice w zachowaniu czy umiejętnościach są na tyle wyraźne, że zaczynają wzbudzać niepokój rodziców lub opiekunów. Zaburzenia neurorozwojowe, które diagnozuje się coraz częściej, mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie dzieci i młodzieży w wielu różnych obszarach życia. Jakie objawy powinny zaniepokoić oraz jakie formy wsparcia są najbardziej efektywne?

Czym są zaburzenia neurorozwojowe?

Zaburzenia neurorozwojowe to szeroka grupa schorzeń, która wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, a tym samym na rozwój mózgu i całego organizmu. Pomimo że każde dziecko rozwija się w swoim rytmie, w przypadku zaburzeń tego typu różnice w zachowaniu i umiejętnościach są wyraźniejsze i utrzymują się dłuższy czas. Jakie są najczęściej diagnozowane zaburzenia neurorozwojowe?

• Spektrum autyzmu (ASD) – charakteryzuje się trudnościami w nawiązywaniu interakcji społecznej, problemami w komunikacji (werbalnej i niewerbalnej) oraz ograniczonymi i powtarzającymi się ruchami.
• Zespół Downa – zaburzenie genetyczne związane z obecnością dodatkowego chromosomu, który powoduje charakterystyczne cechy fizyczne i intelektualne 
• Zespół Tourette’a – charakterystyczne dla tego schorzenia są nagłe, niekontrolowane ruchy, tiki ruchowe
• ADHD u dzieci – zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, impulsywnością, brakiem koncentracji i trudnością w regulacji emocji 
• Dysleksja rozwojowa – zaburzenia uczenia się, wpływają na trudności z czytaniem i pisaniem oraz z zaburzeniami mowy i języka

Objawy zaburzeń neurorozwojowych mogą różnić się w zależności od ich rodzaju i nasilenia. Bardzo często obejmują opóźnienia w mowie, trudności w nawiązywaniu relacji czy problemy z koncentracją. Wczesne rozpoznanie tych problemów pozwoli na wdrożenie odpowiedniego wsparcia, które może znacząco poprawić jakość życia.  

Diagnoza zaburzeń neurorozwojowych

Rozpoznanie zaburzeń neurorozwojowych to proces wieloetapowy, wymagający zaangażowania różnych specjalistów. Niestety nie ma jednego konkretnego testu, który poda jednoznaczną diagnozę, dlatego ważne jest dokładne poznanie sposobu funkcjonowania dziecka. 

Jeżeli występują niepokojące sygnały, warto jak najszybciej udać się do lekarza, który zbiera szczegółowy wywiad dotyczący objawów, rozwoju dziecka oraz historii zdrowotnej w rodzinie. Następnie przeprowadzane są specjalistyczne badania diagnostyczne, które mają na celu określenie, które funkcje mózgu, mogą być powiązane z objawami. 

W przypadku podejrzenia poważniejszych zaburzeń konieczna może być opinia psychiatry dziecięcego. To ona ma uprawnienia do postawienia oficjalnej diagnozy i zaplanowania dalszego leczenia lub terapii. Właściwie przeprowadzona diagnoza, pozwoli na dobranie indywidualnego planu wsparcia, który pomoże dziecku poprawić jakość życia.

Zaburzenia neurorozwojowe – leczenie i wsparcie 

Zaburzeń neurorozwojowych nie da się całkowicie wyleczyć, jednak odpowiednio dobrane formy wsparcie i terapii mogą znacząco poprawić jakość życia dziecka i jego rodziny. Formę wsparcia należy dostosować do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Jakie formy leczenia będą pomocne?

• terapia behawioralna – ma na celu nauczenia dziecka jak radzić sobie z określonymi sytuacjami oraz zachowaniami 
• terapia logopedyczna – koncentruje się na poprawie komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz rozwoju umiejętności językowych
• terapia integracji sensorycznej – skupia się na poprawie zdolności mózgu do przetwarzania i interpretowania informacji sensorycznych 
• wsparcie psychologiczne i pedagogiczne – obejmuje pracę nad emocjami, samooceną, motywacją oraz budowaniem relacji z rówieśnikami
• farmakoterapia – w niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zalecić leki wspomagające koncentrację i regulację emocji 

Bardzo ważne jest wsparcie ze strony rodziny, nauczycieli oraz środowiska społecznego. Skuteczny plan terapeutyczny powinien uwzględnić współpracę z nauczycielami, dostosowanie wymagań edukacyjnych oraz zapewnienie dziecku bezpiecznej i przyjaznej przestrzeni. Regularna i konsekwentna praca może przynieść realne efekty, dzięki czemu dziecko będzie lepiej funkcjonowało w codziennych sytuacjach, rozwija mocne strony oraz zbuduje poczucie własnej wartości.

Rola wczesnej interwencji

W przypadku zaburzeń neurorozwojowych czas ma ogromne znaczenie. Wczesna diagnoza daje dziecku szansę na szybsze rozpoczęcie odpowiedniej terapii, co przekłada się na dalszy rozwój dziecka. Im wcześniej rozpoznane zostaną objawy, tym większa szansa na skuteczne wspomaganie rozwoju dziecka. 

Pierwsze lata życia dziecka to okres wyjątkowej podatności mózgu na naukę i bodźce zewnętrzne. To w tym okresie rozwój przebiega najbardziej dynamicznie. Dlatego leczenie terapeutyczne podjęte na tym etapie rozwoju, może znacząco wspierać rozwój mowy, zdolności poznawczych i kompetencji społecznych. Dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi mają znacznie większe szanse na osiąganie postępów w rozwoju i funkcjonowaniu w codziennych sytuacjach, jeśli otrzymają wsparcie na wczesnym etapie.