Rodzicielstwo to praca na cały etat, bez urlopów, awansów czy dodatkowych benefitów, a presja na bycie idealnym rodzicem jest ogromna. Pomimo że jest to najwspanialsze doświadczenie w życiu, jednocześnie może stanowić większe wyzwanie, niż początkowo zakładano. Według przeprowadzonych badań przez dr Dorotę Szczygieł wypalenie rodzicielskie dotyka 3-5% społeczeństwa Polskiego, Wypalenie rodzicielskie w większym stopniu dotyczy kobiet, rodziców samotnie wychowujących dzieci oraz wśród osób niepracujących. Jakie są przyczyny wypalenia rodzicielskiego i jak sobie pomóc?
Czym jest zespół wypalenia rodzicielskiego?
Zespół wypalenia rodzicielskiego to wyczerpanie psychiczne, emocjonalne i fizyczne, które pojawia się u rodziców przewlekle zestresowanych i z poczuciem obciążenia związanego z wychowaniem i opieką nad dziećmi. Rodzice czują się przytłoczeni obowiązkami, a zbyt duża presja na bycie ‘idealnym rodzicem’ pogłębia ten stan. Myśl, że nic nie idzie zgodnie z założonymi planami oraz brak sił, pomimo ciągłego działania negatywnie wpływa na rodziców, doprowadzając do wypalenia rodzicielskiego.
Jak rozpoznać wypalenie rodzicielskie?
Rozpoznanie wypalenia rodzicielskiego może być trudne ze względu na objawy, które przypominają zwykłe zmęczenie lub stres. Chociaż jest to najwspanialsza przygoda, jest również najbardziej wymagająca w życiu. Przez natłok obowiązków oraz ciągłą troskę o dzieci rodzice mogą czuć, że ich siły są na wyczerpaniu. W tym momencie warto zwrócić uwagę na szereg przejawów wypalenia rodzicielskiego.
- ciągłe uczucie zmęczenia — nieustanne zmęczenie, nawet po dobrze przespanej nocy lub drobne czynności wykonywane przy dzieciach są ciężkie do zrobienia
- dystans emocjonalny do dzieci — nie czujesz radości z przebywania z dziećmi
- zmiana zachowania i pragnienie ucieczki — zauważasz, że jesteś częściej poirytowany i bardziej impulsywny, nie kontrolujesz swoich emocji, chciałbyś wszystko oraz wszystkich zostawiać i wyjechać
- poczucie porażki — masz poczucie, że nie sprawdzasz się jako rodzic
- problemy z koncentracją i pesymistyczne myśli — zapominanie o codziennych czynnościach oraz życie w przekonaniu, że sytuacja nigdy się nie zmieni, nieustanna myśl ‘wszystko robię źle’
Wypalenie rodzicielskie wpływa nie tylko na rodziców, ale również na ich dzieci. Zauważając wymienione objawy wypalenia rodzicielskiego, należy zrobić pierwsze kroki w kierunku wyjścia z tej sytuacji lub zwrócić się o pomoc do specjalisty.
Przyczyny wypalenia rodzicielskiego
Presja społeczna o byciu rodzicem idealnym oraz wysokie oczekiwania wobec siebie, wpędzają w destrukcyjne myślenie, dające poczucie niewystarczalności i stres. Ogromna ilość zadań w ciągu dnia, praca, obowiązki domowe i opieka nad dziećmi przyczyniają się do ogromnego obciążenia, co może doprowadzić do wypalenia rodzicielskiego. Na co zwrócić uwagę, aby rozpoznać przyczyny wypalenia?
- Obciążenie obowiązkami — zbyt wiele ról i obowiązków doprowadza do rutyny, w której nie ma czasu na odpoczynek, co prowadzi do długotrwałego wyczerpania
- Brak wsparcia — brak drugiej osoby do podziału obowiązków skutkuje tym, że wszystko spoczywa na jednym z rodziców, co może doprowadzić do przeciążenia emocjonalnego i fizycznego
- Brak czasu dla siebie — rodzic, rezygnując z własnych potrzeb oraz przez brak przestrzeni dla siebie jest bardziej podatny na wypalenie
- Przeciążenie informacyjne — zbyt duża ilość porad i informacji od osób bliskich, ogromny dostęp do książek, artykułów i treści parentingowych
- Zbyt duża odpowiedzialność — presja za bycie odpowiedzialnym za drugiego człowieka, jego życie, zdrowie i przyszłość.
Przyczyny wypalenia rodzicielskiego mogą być różnie, ponieważ wynikają z indywidualnej sytuacji..
Jak sobie pomóc?
Pierwszym krokiem w walce z wypaleniem rodzicielskim jest zrozumienie i akceptacja problemu. Poradzenie sobie z tą sytuacją wymaga czasu i pełnego zaangażowania, aby realnie doprowadzić do zmiany. Istotne jest, aby rodzice umieli rozpoznać stan sytuacji, zwracając uwagę na swoje samopoczucie oraz emocje dziecka.
W tej sytuacji rozmowa z partnerem, osobą z rodziny lub przyjacielem może przynieść rozwiązanie, lub zapewni poczucie wsparcia w obliczu problemu. Prosząc o pomoc w opiece nad dziećmi, aby zyskać trochę czasu dla siebie. Natomiast jeżeli problem nie mija, należy skontaktować się ze specjalistą.
Zapobieganie wypaleniu rodzicielskiemu
Wypalenie rodzicielskie może dotknąć każdego rodzica, jednakże warto tego uniknąć i stosować techniki zapobiegające. Jak przeciwdziałać wypaleniu w roli rodzica?
1.Ustalenie realistycznych oczekiwań
Zamiast dążyć do perfekcji, warto ustalić priorytety i skupić się na rzeczach naprawdę ważnych takich jak zdrowie, prawidłowy rozwój i szczęście dziecka. Należy zaakceptować, że nie wszystko jest idealne, pozwolić sobie na błędy a skupić na rzeczach istotnych w danym momencie.
- Zaplanowanie czasu na odpoczynek
Regularny odpoczynek jest niezbędny, aby utrzymać zdrowie psychiczne i fizyczne. Zorganizowanie czasu na regenerację poprawia samopoczucie, zmniejsza stres oraz większa produktywność i efektywność.
- Wsparcie w relacji
Dzielenie się obowiązkami zwiększy poczucie wsparcia, a zniweluje poczucie osamotnienia i przytłoczenia. Pomoc partnera lub bliskich w opiece nad dziećmi pomoże zredukować stres.
- Budowanie zdrowych granic
W celu uniknięcia wypalenia należy nauczyć się stawiać granice zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. Trzeba zachować równowagę pomiędzy każdą sferą życiową, tak aby wywiązywać się ze swoich zobowiązań, jednak nie kosztem własnych potrzeb.
- Stworzenie ‘kącika relaksu’ w domu
Dobrze jest mieć w domu przestrzeń, która posłuży do odpoczynku. Istotne jest ustalenie z rodziną, że to miejsce służy do relaksu i nie wolno nikomu przeszkadzać, jeśli jest w tym miejscu. Na przykład fotel ustawiony w kącie pokoju, z książkami i świecami.
Zespół wypalenia rodzicielskiego dotyczy coraz większej liczby rodziców, dlatego ważne jest jego wczesne rozpoznanie i wdrożenie w życie technik, które pomogą w zapobiegnięciu wypalenia. Zmęczenie i bezsilność są naturalną częścią rodzicielstwa, jednak jeżeli występują w nadmiarze, są pierwszym sygnałem do działania profilaktycznego. Dbając o potrzeby oraz ustalając realistyczne oczekiwania, rodzice czerpią radość z codziennego życia z dziećmi, a to również jest dobry fundament dla szczęścia dziecka.