Autyzm wysokofunkcjonujący inaczej nazywany jest zespołem Aspergera, choć w najnowszych kwalifikacjach odchodzi się od tego określenia. Może mieć subtelne objawy, które nie zawsze są łatwe do zauważenia. W przeszłości osoby z tzw. wysokofunkcjonującym autyzmem, były rozumiane jako te, które posiadają wysokie zdolności intelektualne. Jednakże, współcześnie odchodzi się od używania tego określenia ze względu na brak precyzyjności, wprowadzający w błąd charakter i potencjalną stygmatyzację, polegającą na klasyfikowaniu osób z autyzmem w oparciu o domniemany poziom ich intelektualnego funkcjonowania na „wysoki” lub „niski”.
W Mental Path oferujemy kompleksowe podejście do leczenia i wsparcia osób ze spektrum autyzmu, w tym Zespołem Aspergera. Nasz zespół doświadczonych specjalistów, w tym terapeutów zajęciowych, logopedów, psychologów oraz terapeutów poznawczo-behawioralnych, pracuje wspólnie, aby dostarczać indywidualne i skuteczne programy terapeutyczne.
| Kategoria | Zespół Aspergera | Klasyczny autyzm |
| zachowania społeczne |
|
|
| komunikacja |
|
|
| zachowania i rutyny | przywiązanie do rutyny, stereotypowe zachowania mogą być mniej widoczne | rutynowe, sztywne zachowania, stereotypie ruchowe |
| zainteresowania | intensywne zainteresowania w specyficznych dziedzinach, skupienie na szczegółach | silne, obsesyjne zainteresowania, często nietypowe |
| przetwarzanie sensoryczne | lekkie problemy z przetwarzaniem bodźców | często silna nadwrażliwość lub niedowrażliwość na bodźce |
| reakcje emocjonalne | nadmierna reakcja emocjonalna na małe wydarzenia i trudności z ekspresją uczuć | trudności z regulacją emocji, wybuchy złości lub frustracji |
| umiejętności poznawcze | wyjątkowe zdolności w określonych dziedzinach | silne zdolności w specyficznych dziedzinach, niespójność między zdolnościami a wyzwaniami |
| zmiany nastroju i lęk | wysoki poziom lęku, szczególnie w sytuacjach społecznych, wahania nastroju | możliwe problemy z lękiem i depresją |
| funkcjonowanie w życiu codziennym | pacjenci często rozwijają skuteczne strategie radzenia sobie | wyzwania w zarządzaniu codziennymi zadaniami i obowiązkami, trudności w planowaniu i organizacji |
Przyczyny Zespołu Aspergera, podobnie jak innych form zaburzeń ze spektrum autyzmu, nie są w pełni poznane i uważa się, że wynikają z połączenia czynników genetycznych, biologicznych i środowiskowych. Badania sugerują, że genetyka odgrywa znaczącą rolę w rozwoju Zespołu Aspergera. Zaburzenie to częściej występuje w niektórych rodzinach, co wskazuje na możliwość dziedziczenia predyspozycji do zaburzeń ze spektrum autyzmu. Jednakże, nie zidentyfikowano jednego konkretnego genu odpowiedzialnego za Zespół Aspergera; raczej mówi się o wpływie wielu genów. Zaburzenia w rozwoju mózgu również są uważane za jedną z potencjalnych przyczyn Zespołu Aspergera. Badania neuroobrazowe wykazały różnice w strukturze i funkcjonowaniu mózgu u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, co może wpływać na przetwarzanie informacji i interakcje społeczne. Konkretne czynniki środowiskowe przyczyniające się do rozwoju Zespołu Aspergera nie zostały jednoznacznie zidentyfikowane, ale niektóre badania sugerują, że czynniki takie jak ekspozycja na toksyny środowiskowe, powikłania w ciąży i podczas porodu, mogą zwiększać ryzyko. Ważne jest jednak podkreślenie, że nie ma jednoznacznych dowodów bezpośrednio łączących te czynniki z Zespołem Aspergera. Wciąż trwają badania mające na celu lepsze zrozumienie tych zaburzeń, ich przyczyn oraz skuteczniejszych metod wsparcia i terapii dla osób z ASD.
Od czasu wprowadzenia nowego sposobu klasyfikacji, Zespół Aspergera nie jest już klasyfikowany jako odrębna jednostka diagnostyczna, lecz jest włączony do szerszej kategorii zaburzeń ze spektrum autyzmu. Niemniej jednak, proces diagnostyczny dla osób, które mogłyby wcześniej otrzymać diagnozę Zespołu Aspergera, obejmuje kilka kroków. W pierwszej kolejności przeprowadza się badania medyczne, zgodnie z zaleceniami specjalisty, aby ocenić stan zdrowia. Następnie realizowany jest wywiad z rodziną, który ma na celu zebranie informacji o historii rodziny oraz etapach rozwoju dziecka, już od okresu prenatalnego. Kolejny etap to bezpośrednia obserwacja dziecka przez specjalistę, na przykład podczas swobodnej zabawy w gabinecie. Diagnostyka obejmuje również stosowanie specjalistycznych testów psychologicznych, które służą do oceny spełnienia określonych kryteriów diagnozy. W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, mogą być także zalecane konsultacje z logopedą, terapeutą zajęciowym, psychiatrą, czy neurologiem.
Proces diagnostyczny jest złożony i wymaga czasu, aby zapewnić dokładność diagnozy oraz odpowiednie zrozumienie funkcjonowania osoby diagnozowanej. Diagnoza jest ważnym krokiem do zaplanowania odpowiedniego wsparcia, w tym interwencji edukacyjnych, terapeutycznych i wsparcia społecznego. Jeśli poszukujesz specjalistów, którzy pomogą w odpowiednim zdiagnozowaniu pacjenta oraz dostosowania planu terapeutycznego, zachęcamy do umówienia wizyty w MentalPath.
Terapia dla osób z Zespołem Aspergera, podobnie jak w przypadku innych zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD), jest indywidualnie dostosowywana do potrzeb danego pacjenta i odpowiednio do wieku. Celem terapii jest pomoc w rozwoju umiejętności społecznych, komunikacyjnych, a także wsparcie w radzeniu sobie z ograniczonymi, stereotypowymi wzorcami zachowań.
Psychoterapia ma na celu modyfikację zachowań przez rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania. Używa wzmocnień dla pozytywnych zachowań i eliminuje te niepożądane. Pomaga także w identyfikacji i zmianie negatywnych wzorców myślenia Może być szczególnie pomocna w radzeniu sobie z zaburzeniami lękowymi i depresją, które często współwystępują u pacjentów z Zespołem Aspergera.
Koncentruje się na wsparciu naturalnego rozwoju dziecka i dostosowaniu środowiska do jego potrzeb. Taka terapia jest mniej sformalizowana, zachęca do samodzielnej inicjatywy. Terapeuci wspierają motywację dziecka do nauki, podążając za jego zainteresowaniami i sygnałami. Kładzie nacisk na budowanie relacji i uczestnictwo rodziców w tworzeniu indywidualnego programu terapii. Uczy także nowych umiejętności w kontekście zgodnym z aktualnym poziomem rozwoju dziecka, integrując je z ogólnym funkcjonowaniem.
Skupia się na rozwijaniu umiejętności niezbędnych do interakcji społecznych, takich jak rozwój komunikacji werbalnej i niewerbalnej, rozpoznawanie emocji, budowanie relacji, nauka zasad etykiety społecznej i zachowań akceptowanych w różnych kontekstach społecznych, czy rozwijanie zdolności do nawiązywania i utrzymywania relacji z rówieśnikami oraz wzmacnianie samodzielności i pewności siebie w sytuacjach społecznych.
Pomaga w rozwoju umiejętności funkcjonowania i samodzielności w zakresie codziennych czynności, takich jak ubieranie się, jedzenie, higiena osobista oraz zarządzanie czasem, organizacja, a także koordynacja i motoryka. Celem terapii jest zwiększenie zdolności do samodzielnego życia i uczestnictwa w życiu społecznym, gdyż wspiera także rozwój komunikacji i interakcji społecznych, pomagając osobom z autyzmem w nawiązywaniu relacji z innymi. Terapeuci zajęciowi stosują indywidualne podejście, dostosowując terapię do specyficznych potrzeb, zainteresowań i poziomu funkcjonowania każdej osoby. Terapia może obejmować różnorodne aktywności, takie jak zabawy ruchowe, zadania manualne (np. prace plastyczne, modelowanie), ćwiczenia na rozwijanie umiejętności społecznych, a także użycie pomocy dydaktycznych i technologicznych. Ważnym elementem terapii zajęciowej jest również współpraca z rodziną oraz innymi opiekunami, aby strategie i techniki stosowane podczas terapii mogły być kontynuowane w domu i w innych środowiskach. Terapeuta może również doradzać w zakresie dostosowania środowiska domowego, szkolnego czy zawodowego do potrzeb osoby z autyzmem, co ma na celu ułatwienie samodzielności i uczestnictwa w społeczności.
Skoncentrowana jest na poprawie umiejętności komunikacyjnych, w tym zrozumienia języka niewerbalnego, tonu głosu i używania języka w sposób odpowiedni do kontekstu społecznego. Wiele osób z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera, ma trudności z rozwojem mowy i rozumieniem języka, a także używaniem komunikacji niewerbalnej, takiej jak gesty, kontakt wzrokowy, czy wyraz twarzy. Terapia mowy i języka pomaga osobom z ASD wyrażanie siebie oraz lepsze zrozumienie innych.
Pomaga osobom, które mogą doświadczać przeciążenia sensorycznego lub mają problemy z przetwarzaniem bodźców sensorycznych. Osoby ze spektrum autyzmu często doświadczają trudności z przetwarzaniem informacji sensorycznych z otoczenia, co może objawiać się nadwrażliwością lub przeciwnie – niedostateczną reakcją na bodźce takie jak dźwięk, światło, dotyk, smak, zapach czy ruch. Problemy te mogą prowadzić do poczucia stresu, lęku, a także trudności w koncentracji, komunikacji i interakcjach społecznych.
Terapia integracji sensorycznej obejmuje różnorodne aktywności, które są dostosowane do indywidualnych potrzeb osoby z autyzmem. Obejmują ćwiczenia dotykowe z użyciem różnorodnych materiałów i tekstur, zabawy ruchowe z wykorzystaniem huśtawek, trampolin, piłek terapeutycznych i innych przyrządów do pracy nad równowagą i koordynacją, ćwiczenia proprioceptywne wymagające świadomości ciała w przestrzeni, zabawy z użyciem bodźców wizualnych i słuchowych, dostosowane poziomem intensywności i rodzaju bodźców do potrzeb pacjenta oraz trening umiejętności motorycznych w celu poprawy koordynacji ruchowej i motoryki małej.
Terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu powinna być skupiona na współpracy specjalistów z różnych dziedzin – jest to kluczowe dla zapewnienia kompleksowego wsparcia.
Wsparcie ze strony rodziców i opiekunów jest niezbędne dla rozwoju oraz samopoczucia dziecka z Zespołem Aspergera. Dostępnych jest wiele technik wspomagających codzienne funkcjonowanie, proces edukacyjny, a także rozwój emocjonalny i społeczny dziecka. Zrozumienie charakterystyki tego zaburzenia jest kluczowe do lepszego rozumienia potrzeb i zachowań dziecka. Ważna jest pomoc w nauce rozpoznawania sygnałów społecznych, zasad dobrego zachowania i kompetencji komunikacyjnych.
W rozmowie ważne jest unikanie metafor i sarkazmu, które mogą być niezrozumiałe dla osoby z autyzmem. Dzieci z Zespołem Aspergera zazwyczaj lepiej radzą sobie w ustalonym i niezmiennym harmonogramie dnia. Stopniowe wprowadzanie nowych elementów i przygotowanie dziecka na zmiany może zredukować niepokój. W środowisku szkolnym kluczowe jest dostosowanie warunków edukacyjnych do unikalnych potrzeb sensorycznych i koncentracji dziecka. Wspieranie w rozwijaniu specyficznych zainteresowań dziecka pomogą budować jego pewność siebie oraz umiejętności społeczne.
Warto również skorzystać z porady psychologa, aby opracować strategie radzenia sobie ze stresem, frustracją i trudnymi emocjami. Dla rodziców korzystne może okazać się poszukiwanie grup wsparcia, organizacji oraz programów edukacyjnych dedykowanych osobom z Zespołem Aspergera i ich bliskim.
Wczesna interwencja ma na celu wykorzystanie okresu największej plastyczności mózgu w dzieciństwie, aby maksymalizować rozwój umiejętności w początkowych etapach życia i zminimalizować trudności, jakie mogłyby wystąpić na dalszych etapach rozwoju. Odpowiednie programy terapeutyczne pomagają w osiągnięciu tych celów.
W szkole
W pracy
W życiu społecznym
Inne strategie
