Blisko, ale nie razem. O trudności w budowaniu relacji poza siecią

Jak budować prawdziwe więzi, które sięgają dalej niż emoji i znikające wiadomości.

Żyjemy w czasach nieustannego połączenia. Wystarczy kilka kliknięć, żeby kogoś poznać, polubić, napisać. Możemy rozmawiać z kimś z drugiego końca miasta albo świata bez wychodzenia z łóżka. Niejedna relacja zaczyna się dziś od emoji, przeradza się w całonocne rozmowy, a kończy… no właśnie – czasem zanim w ogóle zdąży się wydarzyć naprawdę.

„Rozmawiamy całymi nocami, ale nigdy się nie spotkaliśmy.”
To zdanie nie brzmi dziś już ani dziwnie, ani dramatycznie. Dla wielu osób to codzienność – relacja, która żyje tylko na ekranie. I choć daje poczucie kontaktu, bywa też źródłem frustracji, rozczarowania i samotności. Zwłaszcza wtedy, gdy potrzeba bliskości rośnie, a spotkanie w rzeczywistości wydaje się zbyt trudne, zbyt wymagające, zbyt ryzykowne.

W tym tekście chcemy przyjrzeć się temu zjawisku – jak to możliwe, że w świecie tak łatwego kontaktu tak trudno o prawdziwą relację. Zastanowimy się, co sprawia, że młodzi dorośli wybierają relacje w sieci, zamiast tych offline. Co ich w nich przyciąga, a co zatrzymuje. Dlaczego czasem łatwiej rozebrać się do zdjęcia niż odsłonić swoje myśli i emocje w rozmowie twarzą w twarz. I jak zrobić pierwszy krok, żeby nie zostać w tej wirtualnej bliskości na zawsze.

Iluzja relacyjności w social mediach

W mediach społecznościowych łatwo o wrażenie, że jesteśmy otoczeni ludźmi. Dostajemy serduszka pod zdjęciem, śmieszne memy od znajomych, powiadomienia o tym, że ktoś „myśli o nas” po raz pierwszy od tygodni. Ktoś coś polubi, ktoś coś napisze, ktoś zacznie rozmowę o niczym – a w nas budzi się cichy głos: „Nie jestem sam”. Problem w tym, że to często tylko iluzja.

Social media oferują szybki, natychmiastowy dostęp do kontaktu, ale rzadko prowadzą do głębokiej więzi. Odpowiedzi są szybkie, ale często powierzchowne. Rozmowy bywają lekkie i przyjemne, ale nie zostają z nami na dłużej. Zamiast budowania relacji krok po kroku, karmimy się drobnymi gestami: reakcją, emotką, krótkim „co tam?”. To, co z pozoru daje bliskość, bywa tylko cieniem prawdziwego kontaktu.

Algorytmy dodatkowo wzmacniają to złudzenie. Pokazują nam te osoby, z którymi najczęściej piszemy. Wyświetlają relacje ludzi, którzy budzą w nas emocje. Przypominają o dawnych rozmowach, tworząc wrażenie ciągłości relacji, która tak naprawdę dawno się rozpadła. Wszystko to podtrzymuje naszą uwagę – i nasze nadzieje. Ale czy na pewno jesteśmy bliżej siebie?

Wielu młodych dorosłych zna ten schemat: znajomość zaczyna się od flirtu w DM-ach, potem pojawiają się rozmowy do późna w nocy, a może nawet codzienne rytuały – dzień dobry, dobranoc, zdjęcie kawy, selfie z pracy. Wszystko to dzieje się online. I bywa bardzo intensywne. Ale gdy przychodzi moment spotkania w realu – często coś się rozmywa. Pojawia się cisza. Albo zniknięcie bez słowa – ghosting. Być może tej relacji nigdy naprawdę nie było, choć przez tygodnie wydawała się czymś ważnym.

To właśnie jest złudzenie relacyjności: jesteśmy połączeni, ale nie spotkani. Mamy kontakt, ale nie relację. I choć media społecznościowe są narzędziem, które może zbliżać – zbyt często stają się wygodnym substytutem prawdziwej bliskości.

Dlaczego wybieramy kontakty online?

Relacje online bywają kuszące. Nie tylko dlatego, że są łatwo dostępne i niemal zawsze na wyciągnięcie ręki. Dla wielu osób są po prostu… bezpieczniejsze. W sieci można być sobą – albo wersją siebie, którą chcemy pokazać. Można mówić „do kogoś”, nie ryzykując bliskości. Można pisać, a potem zniknąć. Albo zamilknąć bez słowa, kiedy coś staje się zbyt trudne.

Dla wielu młodych dorosłych, zwłaszcza tych, którzy nie wynieśli z dzieciństwa doświadczeń bezpiecznej bliskości, relacje offline są terenem niepewnym. Jeśli nikt wcześniej nie nauczył, jak rozmawiać o emocjach, jak się pokłócić i pogodzić, jak być z kimś w chwili wstydu czy bezradności – łatwiej wybrać formę kontaktu, która pozwala to wszystko ominąć. W sieci nie trzeba patrzeć komuś w oczy. Nie trzeba czekać na reakcję. Można się wylogować.

Z tym często idzie w parze niskie poczucie własnej wartości i lęk przed oceną. Rozmowa twarzą w twarz to konfrontacja – z czyimś spojrzeniem, mimiką, ciszą. Tymczasem w internecie mamy więcej kontroli. Możemy przemyśleć każdą odpowiedź, skasować coś, co wydaje się zbyt emocjonalne, wybrać najlepsze zdjęcie, dodać filtr, ułożyć się pod kątem. Możemy stać się wersją siebie, która – jak wierzymy – bardziej się spodoba. I właśnie to, co daje kontrolę, bywa złudzeniem bezpieczeństwa.

Perfekcjonizm społeczny, czyli przekonanie, że trzeba się „dobrze zaprezentować”, jest dziś niezwykle powszechny. W sieci łatwo mu ulec – bo cały system mediów społecznościowych opiera się na ocenach: lajkach, serduszkach, reakcjach. To one tworzą w nas fałszywe poczucie wartości: „jestem okej, skoro ktoś na mnie zareagował”. Ale wystarczy chwila ciszy, brak odpowiedzi, by wróciły stare wątpliwości. „Może powiedziałem coś nie tak?”, „Może jestem niewystarczający?”.

Dlatego tak wiele osób mówi: „w sieci jestem lepszą wersją siebie”. Ale to zdanie często ukrywa smutną prawdę – że w realnym świecie nie czują się wystarczający. I że właśnie dlatego realna relacja wydaje się tak trudna.

Pułapka samotności i trudność wyjścia

Choć relacje ekranowe wydają się łatwiejsze i bardziej komfortowe, mają swoją cenę – i jest nią samotność. Paradoksalnie, im więcej czasu spędzamy na rozmowach online, tym bardziej możemy czuć się odizolowani. Bo nawet jeśli rozmowa trwa godzinami, a ekran świeci jeszcze długo po północy, ciało zostaje samo. Nie ma spojrzenia, gestu, obecności drugiej osoby obok. I choć pozornie jesteśmy w kontakcie – brakuje tego, co naprawdę zbliża.

Dla wielu osób trudność zaczyna się wtedy, gdy relacja online ma przejść do świata offline. Z pozoru niewinne zaproszenie na kawę potrafi wywołać falę lęku: „a co, jeśli się nie spodobam?”, „co, jeśli na żywo nie będę taki zabawny?”, „czy rozpozna mnie bez filtra, bez kadru, bez czasu na przemyślenie?”. Pojawia się napięcie, które często prowadzi do rezygnacji – spotkanie się nie odbywa. Albo odbywa się, ale jest pełne niezręczności i napięcia. A potem już łatwiej powiedzieć sobie: „lepiej zostać w sieci”.

Tak rodzi się błędne koło. Unikanie spotkań pogłębia samotność, a samotność wzmacnia potrzebę kontaktu – choćby powierzchownego. Sięgamy po telefon, bo to daje chwilową ulgę. Ktoś napisał. Ktoś zareagował. Ale to tylko plaster, który nie leczy. I gdy zaczynamy to dostrzegać, często jest już trudno uwierzyć, że można inaczej.

Nie bez znaczenia są też nasze schematy przywiązaniowe – często wyniesione z dzieciństwa. Osoby z lękowym lub unikającym stylem przywiązania mogą szczególnie silnie doświadczać tej pułapki. Lękowe – bo wciąż boją się odrzucenia, więc próbują być „idealne” w sieci. Unikające – bo wolą dystans, który internet łatwo zapewnia. I jedni, i drudzy mogą mieć kłopot z prawdziwym, głębokim spotkaniem. Nie dlatego, że go nie pragną – ale dlatego, że nauczyli się go unikać.

Wyjście z tej pułapki nie jest proste. Wymaga odwagi, cierpliwości i życzliwości dla siebie. Ale jest możliwe.

Nie możemy też tutaj pominąć odwołania do procesów neuropsychologicznych. Zwyczajny (bo neuronauka od dawna o tym mówi) efekt wydzielania oksytocyny podczas doświadczania dotyku, pocałunków, pieszczot itd., jest „biologicznym fundamentem” budowania bliskości i poczucia więzi. Oksytocyna, zwana „hormonem miłości”, nie tylko wzmacnia więzi emocjonalne, ale też redukuje stres i buduje poczucie bezpieczeństwa. To właśnie ten neurochemiczny mechanizm sprawia, że fizyczna obecność drugiego człowieka często przynosi ulgę, której nie da się zastąpić rozmową online.

Seks: między kontaktem a bliskością

W świecie relacji online seks może stać się czymś zupełnie innym niż zwykle o nim myślimy. Bywa szybkim sposobem na kontakt – fizyczny, cielesny, emocjonalny. Czasem staje się próbą potwierdzenia własnej atrakcyjności. Czasem – ucieczką od samotności. Czasem – jedyną formą „bliskości”, na jaką ktoś czuje się gotów. Szczególnie w relacjach, które zaczynają się i toczą w sieci, łatwo o sytuację, w której kontakt seksualny dzieje się wcześniej niż emocjonalne zbliżenie. Albo zamiast niego.

W takich sytuacjach seks może przynosić ulgę – dawać chwilowe poczucie bycia „z kimś”, przełamywać napięcie, pozwalać oderwać się od lęku czy smutku. Ale z perspektywy dłuższego czasu okazuje się często niewystarczające do budowania stabilnej relacji. W efekcie zamiast budować, rozczarowuje, a finalnie pogłębia i wzmacnia poczucie samotności. Bo kiedy brakuje poczucia bezpieczeństwa, wzajemnego zaufania i autentycznego zainteresowania sobą nawzajem – ciało może być blisko podczas zbliżenia, a człowiek nadal czuje się sam.

Tym niemniej seks bez relacji nie musi być czymś złym – o ile jest świadomym wyborem, a nie próbą zapełnienia braku. Problem pojawia się wtedy, gdy fizyczność staje się jedynym sposobem na bycie z drugim człowiekiem, a każde spotkanie kończy się takim samym uczuciem: że znowu było pusto, że znowu się nie udało, że znowu ktoś znika. Inaczej doświadczamy, rozumiemy i przeżywamy, kiedy naprawdę podejmujemy decyzję właśnie o seksie, a nie gdy w rzeczywistości jest to poszukiwaniem ukojenia deficytu bliskości emocjonalnej. 

Bliskość seksualna sama w sobie jest ważna. Inaczej jej jednak doświadczamy w relacji krótkoterminowej, a inaczej budując długoterminową relacją. Tak jak jednych relacji można doświadczyć „na chwilę”, tak i seks w niej da nam „chwilowe” korzyści. Jeśli wszystkie strony tej relacji to akceptują i rozumieją, to może być źródłem pozytywnych doświadczeń.

W relacji z nastawieniem „na stałe” bliskość rodzi się nie tylko z ciał, ale z wielu warstw wspólnego doświadczania – z bycia widzianym i akceptowanym, z poczucia, że jesteśmy w tym razem, ze wspólnego osiągania sukcesów itd. Zaufanie, możliwość mówienia o potrzebach, śmiech i czułość, poczucie wspólnego doświadczenia – to wszystko sprawia, że seks staje się nie tylko aktem fizycznym, ale też więziotwórczym spotkaniem.

Relacje zaczynające się online mogą prowadzić zarówno do wartościowych, głębokich więzi, jak i do serii przelotnych kontaktów bez głębszego znaczenia. To, w którą stronę pójdą, zależy od tego, jak bardzo jesteśmy gotowi się odsłonić. Nie tylko ciałem – ale i sobą. No i tego, czego naprawdę potrzebujemy. Jeśli masz za sobą serię rozczarowań przejściem do formy offline, odczucia niezręczności po bliskości seksualnej, być może warto przyjrzeć się temu z seksuologiem-psychoterapeutą. 

Jak się przełamać? Pierwszy krok ku relacji w realu

Pragnienie bliskości to coś bardzo ludzkiego – ale samo pragnienie nie wystarczy, by ją zbudować. Szczególnie wtedy, gdy za nami są lata niepewności, rozczarowań, lęku przed odrzuceniem. Gdy kontakt przez ekran staje się strefą komfortu, wyjście z niej może wydawać się czymś ogromnym. Czymś, co wiąże się z ryzykiem, narażeniem się, konfrontacją z własnymi obawami. Dlatego pierwszy krok do zmiany zaczyna się nie od działania – lecz od rozpoznania.

Co mnie powstrzymuje? Czy to wstyd? Lęk przed tym, że „w realu” nie będę wystarczająco ciekawy, ładna, zabawny? A może nie wiem, jak zacząć rozmowę bez pomocy emoji i bez możliwości cofnięcia wiadomości? Bycie świadomym swoich blokad to pierwszy i bardzo ważny etap. Dzięki temu można zacząć działać nie przeciwko sobie, ale w zgodzie ze sobą – powoli, delikatnie, ale konsekwentnie.

Pomocne bywa podejście mikroćwiczeń. To nie są wielkie zmiany z dnia na dzień, ale drobne gesty, które ćwiczą nasze „mięśnie relacyjne”. Na przykład: powiedzenie komuś, jak się czuję – zamiast wysłania mema. Poproszenie znajomej osoby o spotkanie – nie po to, by od razu wejść w związek, ale żeby pobyć razem. Przypomnienie sobie, że rozmowa twarzą w twarz może być niezręczna, ale też pełna autentyczności.

Ważne jest też zmierzenie się z ryzykiem odrzucenia. Bo ono może się zdarzyć. Ktoś nie odpowie. Ktoś nie będzie chciał pogłębiać kontaktu. To naturalne – i nie musi oznaczać, że coś jest z nami nie tak. Odrzucenie nie jest wyrokiem. Jest elementem relacyjnej gry, przez którą każdy z nas przechodzi. Im bardziej potrafimy je traktować jako sygnał niedopasowania – a nie osobistą porażkę – tym mniej będzie nas ono paraliżować. Jest to stosunkowo często pojawiająca się problematyka w gabinetach terapeutów i także dzięki temu, wiemy że i jak można to zmienić. 

Najlepszym sposobem, by przestać bać się relacji, jest… próbować. Nie od razu związku, nie od razu wielkiej miłości. Ale rozmowy. Spotkania. Bycia z kimś w jednym pomieszczeniu, patrzenia w oczy, słuchania i odpowiadania. Te wszystkie rzeczy, które budują więź. Te, których nie da się w pełni doświadczyć na ekranie.

Relacja, która zaczęła się online, może być dobrym początkiem. W sieci często łatwiej o otwartość, o odwagę powiedzenia czegoś osobistego. Ale jeśli to ma się przerodzić w coś głębszego – warto zrobić ten krok dalej. Do świata realnego. Tam, gdzie jesteśmy bardziej narażeni – ale też bardziej prawdziwi. Ta „prawdziwość”, to także np. zapach, gestykulacja, ton śmiechu, wieloznaczność słów i spojrzeń, czyli ogromny pakiet informacji trudnych do przekazania online. 

Podsumowując

Budowanie relacji to nie talent zarezerwowany dla nielicznych – to umiejętność, której można się uczyć. Dla wielu z nas to proces późny, nieoczywisty, obarczony lękiem, niepewnością, wstydem. Szczególnie jeśli wcześniej nie mieliśmy okazji doświadczyć bezpiecznej bliskości – takiej, w której jesteśmy słuchani, ważni, wystarczający. Czasem wystarczy drobny gest troski, by poczuć się naprawdę dostrzeżonym. Ale właśnie dlatego warto przypominać sobie, że relacyjność nie jest cechą wrodzoną – to coś, co może w nas dojrzewać, czego możemy się uczyć i zmieniać. 

Nie chodzi o to, żeby porzucić świat online. Internet może być przestrzenią poznania, zaciekawienia, zbliżenia – także bywa ratunkiem przed samotnością. Ale dobrze, jeśli nie jest jedynym miejscem naszych kontaktów. Warto zatrzymać się i zapytać: czy to, co między nami, ma szansę istnieć także poza ekranem? Czy potrafię kogoś zobaczyć – i pozwolić sobie, by być widzianym?

Jeśli ten tekst poruszył coś w Tobie, jeśli czujesz, że jesteś „blisko, ale nie razem” – może to dobry moment, żeby się zatrzymać i poszukać wsparcia.

W Mental Path możesz porozmawiać z kimś, kto pomoże Ci zrozumieć swoje relacyjne schematy, lęki i potrzeby. Tak, by zrobić krok bliżej – do siebie i do innych.

Zajrzyj do nas – jesteśmy tu, jeśli chcesz. Bo ostatecznie na tym właśnie polega relacja: na obecności. Na tym, że ktoś naprawdę Cię widzi. Że jesteś ważny nie tylko na czacie, ale też wtedy, gdy milkniesz. Nie tylko jako profil – ale jako człowiek. A to coś, czego nie da się w pełni przeżyć przez zasięg Wi-Fi.

Autorka tekstu:

Aleksandra Bilejczyk – psycholog, psychoterapeutka 

NZOZ Mental Path Warszawa