Dyskalkulia – co to jest i jak się objawia? 

Dyskalkulia to specyficzne zaburzenie zdolności matematycznych, które dotyczy dzieci i dorosłych. Nie jest to zwykła niechęć do matematyki, a rozwojowe, biologiczne i uwarunkowane zaburzenie umiejętności liczenia. Pomimo przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji, osoby z dyskalkulią mają poważne trudności w uczeniu się matematyki. Jak rozpoznać objawy dyskalkulii i kiedy warto zgłosić się po pomoc? 

Czym jest dyskalkulia? 

Dyskalkulia, inaczej dysleksja matematyczna, nazwa pochodzi z języka łacińskiego i w dosłownym tłumaczeniu oznacza trudności w liczeniu. To zaburzenie rozwojowe zaklasyfikowane jest jako jedno z zaburzeń uczenia się. Dyskalkulia obejmuje podstawowe problemy matematyczne, które nie wynikają z zaburzeń ogólnych funkcji umysłowych, lecz z nieprawidłowości w części mózgu odpowiedzialnej za przetwarzanie informacji liczbowych. Dzieci z dyskalkulią mogą mieć trudności z rozumieniem pojęć i wykonywaniem podstawowych działań matematycznych np. dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie, dostrzeganiem zależności liczbowych, nazywaniem cyfr i figur geometrycznych oraz posługiwaniem się symbolami matematycznymi.  

Objawy dyskalkulii – na co zwrócić uwagę?

Objawy dyskalkulii mogą być zauważalne już w wieku przedszkolnym. Jednak najczęściej ujawniają się w szkole podstawowej, gdy dziecko zaczyna intensywniej pracować z liczbami. Jakie są objawy dyskalkulii?

• Trudności z zapamiętaniem cyfr, liczb i symboli matematycznych 
• Problemy z wykonywaniem działań matematycznych np. dodawaniem, odejmowaniem, mnożeniem, dzieleniem oraz z opanowaniem tabliczki mnożenia  
• Liczenie na placach – nawet prostych działań 
• Zaburzenia poczucia czasu – trudności w odczytywaniu godziny 
• Brak orientacji przestrzennej np. mylenie kierunków 
• Powolne tempo nauki matematyki 
• Silny stres i lęk przed zadaniami matematycznymi 
• Trudności w odczytywaniu i zapisywaniu liczb oraz działań arytmetycznych 
• Problem z dostrzeganiem ilości i wielkości 

Warto podkreślić, że nie każda trudność w nauce matematyki oznacza dyskalkulię. Problemy mogą również wynikać np. z niezrozumiałego sposobu tłumaczenia materiału, braku koncentracji dziecka na lekcjach czy ogólnych trudności w skupieniu uwagi. Dyskalkulię wyklucza się też, gdy przyczyną problemów są np. wady wzroku lub słuchu. 

Rodzaje dyskalkulii 

To w jaki sposób objawia się dyskalkulia zależy od jej rodzaju. Ich znajomość pozwala lepiej zrozumieć, z czym konkretnie zmaga się dziecko i jak najlepiej je wesprzeć. Jakie są najczęściej występujące rodzaje dyskalkulii?

1. Dyskalkulia leksykalna – zaburzenie odczytywania symboli matematycznych
2.  Dyskalkulia graficzna – problemy z zapisywaniem symboli, cyfr itp.
3. Dyskalkulia pojęciowo-poznawcza – zaburzenie rozumienia pojęć matematycznych 
4. Dyskalkulia operacyjna – trudność w wykonywaniu operacji matematycznych np. dziecko, zamiast dodać wykonuje odejmowanie oraz ma trudności z wykonywaniem obliczeń pamięciowych 
5. Dyskalkulia wykonawcza – problemy z uszeregowanie według kolejność rosnącej lub malejącej oraz wskazanie tej samej wielkości  
6. Dyskalkulia werbalna – problemy z nazywaniem pojęć i relacji matematycznych 

Dyskalkulia dotyczy dzieci, u których poziom umiejętności matematycznych jest wyraźnie niższy niż ogólny poziom rozwoju intelektualnego. To znaczy, że pojawiają się trudności wyłącznie w zakresie matematycznym, a są nieadekwatne do wieku i możliwości poznawczych dziecka.   

Przyczyny dyskalkulii – skąd się bierze? 

Przyczyny dyskalkulii mają podłoże neurologiczne i genetyczne. Zaburzenia najczęściej dotyczą obszarów mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie numeryczne, takich jak płat ciemieniowy, kora przedczołowa i inne struktury zaangażowane w pamięć roboczą, orientację przestrzenną czy kontrolę poznawczą. Dzieci z tym zaburzeniem mogą wkładać ogromny wysiłek w naukę matematyki, a mimo to wciąż mieć trudności.

Dyskalkulia u dorosłych 

Dyskalkulia u dorosłych jest konsekwencją niewłaściwego leczenia w dzieciństwie lub jego braku. Objawy z wiekiem są łagodniejsze, ale nie znikają całkowicie. Osoby dotknięte dyskalkulią często mają problemy z planowaniem budżetu, obliczeniach w pracy, odczytywaniu godzin i dat czy szacowaniem odległości. Dyskalkulia może również utrudniać dorosłym prowadzenie pojazdów, przez problemy z odczytywaniem kierunków. 

Diagnoza dyskalkulii w Mental Path Katowice

Rozpoznanie dyskalkulii wymaga konsultacji w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Im wcześniej postawi się diagnozę, tym szybciej można rozpocząć odpowiednie ćwiczenia wspierające dziecko w nauce i codziennym życiu. Niestety nie jest to najprostsza diagnoza, ponieważ wiele dzieci nie lubi matematyki, a ich trudności mogą wynikać z niechęci do tego przedmiotu, strachu, zaległości lub braku motywacji.  

W Mental Path diagnoza dyskalkulii opiera się na testach psychologiczno-pedagogicznych oraz analizie indywidualnej trudności dziecka. Specjaliści pomagają odróżnić rzeczywiste zaburzenie zdolności matematycznych od problemów wynikających z lęku, strachu czy braku motywacji. Po zakończonej diagnozie rodzice otrzymują szczegółową opinię oraz wskazówki do dalszej pracy. 

Jak pomóc dziecku z dyskalkulią? 

Pomoc dziecku z dyskalkulią powinna być dostosowana do jego indywidualnych potrzeb. Od czego warto zacząć? 

• Diagnoza – najważniejszy krok to prawidłowa diagnoza dyskalkulii
• Dostosuj wymagania edukacyjne – dziecko powinno mieć indywidualny tok pracy i formy sprawdzania wiedzy 
• Ćwiczenia – ważne jest, aby dziecko ćwiczyło regularnie, lepiej krótkie sesje a częstsze 
• Chwal za wysiłek – ważne jest wzmocnienie poczucia własnej wartości dziecka, tak, aby miało świadomość, że jego starania również są doceniane a nie tylko sam efekt 
• Unikaj porównań między dziećmi – każdy ma swoje tempo i inne predyspozycje do nauki 
•  Rozważ pomoc terapeuty – pomoc specjalisty może znacząco pomóc 

Najważniejsze, aby dziecko czuło się zrozumiane i wspierane. Przy odpowiednim podejściu i cierpliwości jego wyniki w nauce i komfort życia znacznie się poprawi.  

Jak dostosować naukę do ucznia z dyskalkulią? 

Uczeń ze stwierdzoną dyskalkulią ma prawo do dostosowania wymagań edukacyjnych do jego tempa. Nie chodzi tu o obniżenie poziomu nauki, lecz dopasowaniu metody nauczania do jego indywidualnych potrzeb. Jak pomóc uczniowi z dyskalkulią?

• więcej czasu na zadania np. na sprawdzianie
• unikanie presji czasu 
• stosowanie pomocy wizualnych np. liczydeł, schematów 
• indywidualne tempo pracy 
• ocena postępów a nie efektów 

Warto okazać wsparcie i wyrozumiałość dla takiej osoby, ponieważ często odczuwają wstyd, frustrację i spadek poczucia własnej wartości. 

Podsumowanie 

Dyskalkulia to zaburzenie zdolności matematycznych, które utrudnia naukę i codzienne życie dziecka. Wczesna diagnoza, indywidualne podejście oraz odpowiednie wsparcie są bardzo ważne, aby dziecko mogło rozwijać swoje mocne strony i budować pewność siebie pomimo trudności z matematyką.