Czym jest osobowość?

Osobowość kształtuje się przez okres dzieciństwa i nastoletniości. To względna stała rożnych cech psychicznych, jak myślenie i odczuwanie, wpływających na działanie i zachowanie. Jednym zdaniem, osobowość jest unikalnością i niepowtarzalnością danego człowieka, która mieści się w ogólnie przyjętej normie lub nie. Jeżeli ten unikalny zbiór cech znacząco odbiega od przyjętej normy, wówczas mówimy o zaburzeniu osobowości.

Czym jest zaburzenie osobowości?

Nieprawidłowo ukształtowana struktura osobowości charakteryzuje się brakiem elastyczności potrzebnej do dostosowywania się do sytuacji i relacji międzyludzkich. Na skutek tego usztywnienia, osoby z nieprawidłową osobowością cierpią z powodu problemów interpersonalnych, które przekładają się na jakość życia osobistego, społecznego i zawodowego.

Najczęściej rozpoznawanym typem zaburzenia osobowości jest BPD, czyli osobowość z pogranicza (borderline).

Borderline: przyczyny

Koncepcji na temat przyczyn borderline jest wiele. Najczęściej osobowość borderline spotykana jest u osób, które we wczesnych latach swojego życia były narażone na niekorzystne czynniki środowiskowe, np.:

• przemoc w rodzinie
• stały krytycyzm rodziców
• częste kłótnie pomiędzy członkami rodziny
• doświadczenie silnej traumy (np. wskutek gwałtu)

Omawiając przyczyny borderline, nie można pominąć znaczenia relacji z rodzicami. Często wystąpienie problemu poprzedzone jest wielokrotnymi rozłąkami z bliskimi osobami, przemocą fizyczną, co ostatecznie skutkować może nieprawidłowym rozwojem więzi z najbliższymi członkami rodziny.

Efektem takich doświadczeń bywają trudności z mentalizacją – zdolnością do rozumienia psychiki innych ludzi. Pacjenci z borderline zazwyczaj nie są w stanie w pełni rozumieć swoich zachowań oraz zachowań i intencji innych ludzi – co prowadzi do wielu problemów, jak niemożność budowania bliskich relacji.

Pewien wpływ na występowanie osobowości chwiejnej emocjonalnie (borderline), mogą mieć również czynniki biologiczne. Zwolennicy tych teorii argumentują ich słuszność tym, iż u części pacjentów z borderline poprawę przynosi wykorzystanie leków psychotropowych, np. środków przeciwdepresyjnych – sugerowałoby to więc, że pewien związek z zaburzeniami osobowości mogą mieć nieprawidłowe poziomy neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym.

Borderline: objawy

Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów jest znaczna chwiejność emocjonalna, biorąca się z wrażliwości osób z osobowością borderline na odrzucenie – łatwo je urazić, a niewinne uwagi mogą uznawać za straszne obelgi. Jednocześnie pacjenci z tym zaburzeniem osobowości – z obawy właśnie przed porzuceniem – sami mogą odrzucać inne osoby tylko po to, aby przestać obawiać się, że to oni zostaną odepchnięci.

Osoba z osobowością borderline bardzo intensywnie przeżywa emocje, szczególnie złość, gniew czy wściekłość. Ma tendencję do wchodzenia w intensywne, krótkotrwałe związki, które ostatecznie sprzyjają pojawianiu się silnych kryzysów emocjonalnych.

Kolejną charakterystyczną cechą borderline jest brak tolerancji lęku. Pacjenci nie są w stanie sobie z nim poradzić – ich zdolności adaptacyjne w tym przypadku są znacząco ograniczone, przez co różne nieoczekiwane wydarzenia mogą dezorganizować ich funkcjonowanie i czynić ich niezdolnymi do dalszego działania.

Osoba z borderline może podejmować się różnych działań mających na celu zmniejszenie odczuwanego niepokoju – nierzadkie jest w tym przypadku nadużywanie substancji psychoaktywnych, zachowania impulsywne (szybka jazda samochodem, przypadkowe kontakty seksualne), czy nawet i zachowania autodestrukcyjne (np. samookaleczenia), próby samobójcze.

Borderline: konsekwencje

Pacjentom ciężko jest ułożyć sobie życie osobiste – często wiążą się oni z ludźmi, z którymi związek skazany jest na porażkę. Osoba z tym zaburzeniem trzyma ludzi na dystans, nie pozwala się im zbliżyć, ale i nie dopuszcza możliwości do ich zbytniego oddalenia się od niej.

Z osobowością chwiejną emocjonalnie związane jest również reagowanie gniewem na rozmaite trudne, życiowe sytuacje – pacjent z tym problemem nierzadko doprowadza do kłótni i awantur.

Borderline prowadzi do trudności nie tylko w życiu osobistym. Osoby nim dotknięte doświadczają problemów również i w życiu zawodowym – ze względu na niską samoocenę mogą pracować na stanowiskach poniżej ich kwalifikacji, poza tym dość często mogą one, z różnych powodów, odczuwać konieczność zmiany środowiska zawodowego i podejmować się całkowicie nowych, niekoniecznie satysfakcjonujących wyzwań.

Borderline: diagnostyka

Pacjent, który przejawia cechy borderline, powinien udać się do psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry.

W MentalPath w diagnostyce tego schorzenia przeprowadzamy specjalistyczne testy do oceny osobowości, takie jak np. SCID-5 lub MMPI. Nasi psychologowie we współpracy z psychiatrami opiekują się kompleksowo pacjentami borderline.

Borderline: leczenie

W leczeniu borderline podstawowe znaczenie odgrywa jedna metoda: jest nią psychoterapia. Związanych z nią jest w tym przypadku jednak wiele różnych trudności – przede wszystkim pacjenci z borderline rzadko sami z siebie decydują się na jej podjęcie, ponieważ przyczyn swoich ciągłych trudności doszukują się raczej w zachowaniach innych, a nie we własnych.

Osobowość chwiejna emocjonalnie stanowi wyzwanie dla niejednego terapeuty – pacjenci z tym zaburzeniem osobowości mogą wywoływać w nich bardzo skrajne emocje, począwszy od współczucia i chęci niesienia pomocy wręcz za wszelką cenę, aż po całkowitą niechęć do prowadzenia terapii. Dlatego terapią osób z osobowością borderline powinni zajmować się doświadczeni specjaliści.

Skąd mam wiedzieć, że moje problemy mogą oznaczać osobowość borderline?

Jeżeli masz trudności w funkcjonowaniu w życiu codziennym, nie panujesz nad swoimi emocjami, nie rozumiesz, dlaczego nie jesteś w stanie stworzyć długotrwałego szczęśliwego związku, skontaktuj się z nami. W MentalPath doświadczeni psychologowie pomogą ustalić przyczynę twoich problemów. Właściwa diagnostyka jest kluczem do podjęcia skutecznego leczenia.