Zaburzenia odżywiania wśród dzieci i młodzieży stają się coraz większym problemem. Presja społeczna, wpływ mediów społecznościowych, a także indywidualne czynniki psychologiczne sprawiają, że już w wieku szkolnym pojawiają się obsesyjne myśli o jedzeniu, wadze i wyglądzie. Często pierwsze objawy są bagatelizowane lub mylone z „okresem buntu” czy „modą na zdrowy styl życia”. Tymczasem im wcześniej dostrzeżemy problem, tym większa szansa na skuteczne leczenie.
1. Sygnały ostrzegawcze – co powinno zaniepokoić?
– Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych może być unikanie jedzenia w towarzystwie. Dziecko często tłumaczy się brakiem apetytu, twierdzi, że „jadło już w szkole” lub obiecuje, że zje później. Może także rezygnować z rodzinnych posiłków, zasłaniając się obowiązkami szkolnymi lub złym samopoczuciem.
– Nadmierne zainteresowanie kaloriami i składem produktów – obsesyjne liczenie kalorii, eliminowanie coraz większej liczby produktów, uznawanie niektórych grup pokarmów za „zabronione” lub „szkodliwe”.
– Wahania wagi – zarówno nagła utrata kilogramów, jak i ich szybki przyrost mogą być sygnałem problemu.
– Zmienia się nastawienie dziecka do jedzenia – może pojawić się silny lęk przed „niezdrowymi” produktami, epizody kompulsywnego objadania się lub przeciwnie – ograniczanie diety do bardzo wąskiego zestawu pokarmów.
– Rytuały przy posiłkach – dzielenie jedzenia na drobne kawałki, spożywanie posiłków w określonym porządku, przesuwanie jedzenia po talerzu zamiast jego jedzenia.
– Częste wizyty w łazience po jedzeniu – mogą sugerować prowokowanie wymiotów.
– Nadmierna aktywność fizyczna – intensywne ćwiczenia, nawet w złym stanie zdrowia, w celu „spalenia” kalorii.
– Zmiana nastroju i wycofanie społeczne – dziecko staje się drażliwe, unika spotkań towarzyskich, zwłaszcza jeśli wiążą się z jedzeniem.
2. Jak reagować, gdy zauważymy problem?
❌ Czego unikać?
– Unikaj komentarzy dotyczących wyglądu dziecka – nawet pozornie neutralne lub pozytywne uwagi („Wyglądasz lepiej, odkąd schudłeś!”) mogą wzmacniać destrukcyjne myślenie.
❌ Czego nie robić?
– Nie komentuj wyglądu dziecka – nawet pozornie neutralne lub pozytywne uwagi („Wyglądasz lepiej, odkąd schudłeś!”) mogą wzmacniać destrukcyjne myślenie.
– Nie zmuszaj do jedzenia – to nie rozwiąże problemu, a może wzmocnić opór.
– Nie bagatelizuj – „To tylko faza” – zaburzenia odżywiania rzadko mijają samoistnie.
– Nie porównuj dziecka do innych – „Twoja koleżanka normalnie je, czemu Ty tak nie możesz?” – takie komunikaty mogą wywołać dodatkowe poczucie winy i izolację.
✅ Co robić?
– Rozmawiaj spokojnie i z troską – np. „Zauważyłam, że mniej jesz i że się martwisz jedzeniem. Czy coś się dzieje?”.
– Zapewnij dziecko, że może liczyć na wsparcie – podkreśl, że nie jest samo i że nie musi radzić sobie z tym problemem w pojedynkę.
– Obserwuj i szukaj pomocy specjalisty, jeśli problem się utrzymuje – im wcześniej wdrożone zostanie leczenie, tym większa szansa na powrót do zdrowia.
– Daj dziecku przestrzeń do rozmowy – czasem potrzeba czasu, zanim dziecko otworzy się na temat swoich trudności.
– Dbaj o komunikację i budowanie poczucia własnej wartości – pomóż dziecku dostrzec jego mocne strony niezwiązane z wyglądem czy jedzeniem.
3. Gdzie szukać pomocy?
– Psychoterapia – jeśli zauważasz, że dziecko zmaga się z obsesyjnymi myślami o jedzeniu, lękiem przed przytyciem lub kompulsywnym objadaniem się, warto skonsultować się z psychoterapeutą. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) oraz terapia rodzinna mają udowodnioną skuteczność.
– Wsparcie psychiatryczne – jeśli zauważysz objawy depresji, silnego lęku, autoagresji lub myśli samobójczych, konieczna może być szybka konsultacja psychiatryczna.
– Opieka dietetyczna – edukacja żywieniowa pod okiem specjalisty pomaga odbudować zdrowe nawyki żywieniowe i nauczyć się właściwego komponowania posiłków.
– Grupy wsparcia – zarówno dla młodzieży, jak i dla rodziców.
– Interwencja medyczna – w przypadkach skrajnego niedożywienia lub poważnych konsekwencji zdrowotnych może być konieczna hospitalizacja.
– Wsparcie szkolne – współpraca z nauczycielami i pedagogami może pomóc w dostosowaniu środowiska szkolnego.
– Zaangażowanie rodziny – edukacja i wsparcie psychologiczne dla całej rodziny mogą znacząco przyspieszyć proces zdrowienia dziecka.
Gdzie szukać pomocy?
| Źródło pomocy | Kontakt / Strona internetowa |
| 📞 Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży | 116 111 (całodobowy, bezpłatny, anonimowy) |
| 📞 Telefon dla rodziców i nauczycieli | 800 100 100 (wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego dzieci) |
| 🔗 Fundacja Światło dla Życia | www.swiatlodlazycia.pl |
| 🔗 Centrum Psychodietetyki | www.psychodietetyka.pl |
| 🏥 Poradnie zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży | Sprawdź lokalne placówki NFZ lub prywatne ośrodki terapeutyczne |
Autorka tekstu:
Aleksandra Bilejczyk – psycholog, psychoterapeutka
NZOZ Mental Path Warszawa