Autorka: Aleksandra Bilejczyk – psychoterapeutka, Mental Path Warszawa
ADHD stanowi kompleksowe wyzwanie neurobiologiczne, a jednocześnie ważne jest zrozumienie, czym ADHD NIE JEST, aby unikać niepotrzebnych stereotypów i błędnych przekonań.
Objawy ADHD u osoby dorosłej obejmują trzy kluczowe obszary: koncentrację uwagi, nadpobudliwość oraz impulsywność. Poniżej przedstawiam opisy typowych objawów w tych obszarach:
- Koncentracja Uwagi:
- Nie dostrzega szczegółów, zdarzają jej się przeoczenia: Osoba z ADHD może mieć trudność w zauważaniu drobnych elementów otoczenia lub szczegółów, co może wpływać na jej zdolność do skupienia uwagi na istotnych aspektach sytuacji.
- Trudność z utrzymaniem koncentracji uwagi podczas pracy: Konieczność utrzymania długotrwałej koncentracji może stanowić wyzwanie, co prowadzi do rozpraszania się i utraty skupienia w trakcie wykonywania zadań.
- Trudność z doprowadzeniem spraw do końca: Osoba z ADHD może odczuwać trudności w finalizowaniu zadań, co może prowadzić do niedokończonych projektów czy zadań.
- Trudności z organizacją zadań i pracy: Planowanie i organizacja mogą stanowić wyzwanie, co objawia się trudnościami w przypisaniu priorytetów, ustawieniu harmonogramu i utrzymaniu porządku w pracy czy codziennym życiu.
- Problemy z czytaniem tekstu powierzchownie: Osoba z ADHD może czytać teksty powierzchownie, bez skupiania się na istotnych szczegółach czy głębszym zrozumieniu treści.
- Zapominanie i nie dotrzymywanie terminów: Częste zapominanie ważnych informacji, zadań czy terminów może wynikać z trudności w utrzymaniu struktury czasowej w pamięci.
- Nadpobudliwość:
- Niepokój wewnętrzny: Chociaż osoba może wydawać się spokojna z zewnątrz, to wewnętrznie doświadcza nieustannego niepokoju, co wpływa na jej emocjonalny stan.
- Poruszanie się bez uwzględniania konsekwencji: Nadmierne poruszanie się, nawet bez wyraźnego celu, może być objawem nadpobudliwości, wynikającej z trudności w utrzymaniu spokoju.
- Zmienny lub nie stały obraz własnej osoby, celu, planu życiowego: Osoba z ADHD może przejawiać niestabilność w zakresie samooceny, celów życiowych czy planów, co wynika z impulsywności i zmienności myśli.
- Impulsywność:
- Przerywanie i przeszkadzanie innym: Impulsywność objawia się poprzez trudność w kontrolowaniu natychmiastowych reakcji, co może prowadzić do przerywania rozmów lub przeszkadzania innym.
- Przerwanie się z odpowiedzią przed usłyszeniem całego pytania: Impulsywność w wyrażaniu myśli może prowadzić do szybkiego reagowania, zanim osoba zdąży kompletnie zrozumieć pytanie czy sytuację.
- Trudność z czekaniem na swoją kolej: Brak cierpliwości w oczekiwaniu może być objawem impulsywności, co widoczne jest w trudności z pozostaniem w kolejce czy z oczekiwaniem na własną rundę w rozmowie.
- Mówienie zbyt dużo: Nadmierna gadatliwość czy mówienie bez zastanowienia się nad konsekwencjami może być objawem impulsywności.
- Specyficzna niecierpliwość: Osoba z ADHD może doświadczać nietypowej niecierpliwości, która utrudnia jej spokojne oczekiwanie na określone wydarzenia czy rezultaty.
Te objawy składają się na kompleksowy obraz ADHD u osoby dorosłej, wymagający indywidualnego podejścia terapeutycznego.
Czym różnią się objawy ADHD u kobiet i mężczyzn?
OBJAWY ADHD U KOBIET I MĘŻCZYZN
| KOBIETY | MĘŻCZYŹNI |
| – Cierpią głównie na podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi. | – Cierpią głównie na podtyp z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej. |
| – Mogą żyć na „wysokich obrotach”. | – Młodzi mężczyźni często wykonują zawody odpowiadające ich potrzebie zmiany, potrzebie ruchu i nowych wyzwań – często odnosząc przy tym sukcesy. |
| – W głowach wiruje tysiące myśli. | – Nadpobudliwe zachowanie wieku dziecięcego zmienia się u niektórych dorosłych mężczyzn w znacznie zmniejszenie aktywności, które idzie w parze z wewnętrznym niepokojem i nerwowością. Dla takich osób bardzo męczące jest wykonywanie czynności jednostajnych, nieciekawych – Zwykle odkładane są wówczas na później. |
| – Tworzą plany, roztaczają wizję. Niestety często nie udaje się ich wprowadzić w życie. | – Niecierpliwość jest dominującą cechą zachowania u osób z ADHD w ruchu drogowym. Mężczyzna za ADHD jeździ szybko, dostrzegając jednocześnie wszystkie szczegóły drogi, po której się porusza. W ułamku sekundy reaguje na wszystkie zdarzenia, a osoby jadące obok wolno prowokują go do impulsywnych wypowiedzi. |
| – Mogą być wziętym towarzyszem zabaw, a z trudem radzą sobie z organizacją codzienności. | – Kiedy coś jest nowe i interesujące, mężczyzna z ADHD reaguje na to z nadmiernym zaangażowaniem (hiperfokusem). Jego zaangażowanie może być wówczas bezgraniczne. |
| – Rutyna to dla nich męka. | – Prace rutynowe o niskim poziomie aktywności potrafi z wielkim wysiłkiem wykonywać jedynie przez krótki czas. |
| – W życiu zawodowym potrafią zaskoczyć wybitnymi osiągnięciami- głównie wtedy, gdy zadania są nowe, ciekawe i urozmaicone. | – Mężczyzna z ADHD bezustannie walczy ze swoimi wysokimi wymaganiami oraz cechującym mi go wahaniami nastrojów. Jest bardzo czuły na bodźce, wrażliwy – Nagłą zmianę nastroju mogą wywołać u niego nawet zdarzenia drugoplanowe. |
| – Początek dnia jest dla nich zwykle trudny. Ciężko im rano wstać z łóżka, a aby wyjść na czas z domu, tworzą wymyślne rytuały i systemy kontroli. | – Niecierpliwość oraz duża emocjonalność stanowią dla większości mężczyzn z ADHD poważny problem, nad którym trudno im zapanować. |
| – Kiedy coś jest nie według ich planu wpadają w złości, panikę np. wychodząc z domu, nie mogąc znaleźć kluczyków do samochodu, telefonu czy torby, którą miały zabrać ze sobą. | – Mężczyzna z ADHD często wchodzi z kolegami w pracy w dyskusje. |
| -Zdarzają się kobiety będące przeciwieństwem powyższych, a też mające ADHD. Są wycofane w kontaktach, nie lubią rzucać się w oczy, prowadzą życie z dala od innych, nie wystawiając się na widok publiczny. | – Pomimo braku koncentracji uwagi są Często perfekcjonistami – nie interesuje ich przeciętność. |
| – Wszelkie niepowodzenia to cios w poczucie własnej wartości dla kobiet z ADHD. | – Mężczyźni z ADHD często mają trudności z pracą w grupie. Najchętniej sami decydowaliby o wszystkim i sami określali przebieg pracy. Z reguły są też marnymi słuchaczami. |
| – Otoczenie często odbiera kobiety jako nieporządne, leniwe, nie przyjmujące niczego do wiadomości. | – Mężczyźni z ADHD w obronie swojej koncepcji potrafią walczyć jak lwy. Z wielkim trudem przychodzi im zaakceptować poglądy i uwzględnić zarzuty innych osób. |
| – W okresie dzieciństwa bardzo rzadko odbierane są jako dzieci z jakimkolwiek zaburzeniem- nie cechuje ich niepokój motoryczny, natomiast na lekcjach „bujają w obłokach” i przez to też w niewielkim stopniu w nich uczestniczą. | – Mężczyźni z ADHD, gdy stworzą sobie odpowiednie warunki, mogą osiągnąć sukces w zawodach, w których mogą się usamodzielnić. |
| – Potrafią zgrabnie się dopasować, ale mogą być przy tym nadzwyczaj powolne. | – Jeśli ktoś może odciążyć mężczyznę z ADHD, biorąc na siebie obowiązki rutynowe i organizacyjne, stają się uroczymi szefami i partnerami. |
| – W nauce przeszkadza im słaba koncentracja i zapominanie. Otoczenie często nie dostrzega ich przez maskowanie. | – Skłonni są przypisywać winę innym ludziom. Jeśli mężczyzna z ADHD w życiu prywatnym odniesie wrażenie, że nie został zrozumiany, wycofują się z niego, angażując się jeszcze z większą aktywnością w życie zawodowe. |
| – Dziewczęta nastoletnie/kobiety cierpią często na dotkliwy zespół napięcia przedmiesiączkowego oraz/lub migrenę w trakcie miesiączki- silny ból utrudnia im codzienne funkcjonowanie. | – Mężczyźni z ADHD, czując bezwarunkową akceptację są czuli i życzliwi. Dla swych partnerek, są lojalnymi i uważnymi towarzyszami. |
– Doświadczają wahań nastroju. Okresowo pojawia się również depresja. | – Jeśli mężczyzna z ADHD wyrastał w atmosferze zrozumienia i wsparcia, a lata nauki przebiegały bez nadmiernych zranień może, żyjąc z łagodnymi objawami ADHD prowadzić normalne życie. Utrzymujące się problemy występujące przeważnie w formie braku koncentracji uwagi impulsywności mogą ulec kompensacji. |
| – Szczególnie dorosłe kobiety uskarżają się na ciągłe uczucie niewyjaśnionego zmęczenia, które nie mija nawet po długim śnie. | – Mężczyźni z ADHD mogą odnosić duże sukcesy pracując na własny rachunek. Zawody takie jak adwokat, lekarz, naukowiec, rzemieślnik. prowadzący własną firmę, specjalista informatyk, polityk, dziennikarz, reporter, kucharz gwarantują scedowanie monotonnej i rutynowej pracy na innych ludzi. Pracując w tych zawodach mają umysł gotowy do kreowania nowych pomysłów, wizji i niebanalnych rozwiązań pojawiających się problemów. |
| – Podtyp ADHD cechujący się nad ruchliwością, impulsywnością oraz brakiem koncentracji do okresu dojrzewania występuje u dziewcząt, podobnie jak u chłopców. Wraz z nim dokonuje się zmiana- z nadruchliwej dziewczynki staje się spokojna nastolatka (Utrzymuje się, czasami zwiększa brak koncentracji uwagi. Spadkowi podlega tylko ruchliwość, impulsywność.) | – Wielu mężczyzn z ADHD angażuje się charytatywnie w prace społeczną. W ten sposób znajduje uznanie, którego tak bardzo potrzebują, aby przekonanie o własnej wartości utrzymać na stałym poziomie. |
| – U kobiet ADHD ma związek także z hormonami (estrogen, prolaktyna progesteron) – Objawy typowe dla ADHD pojawiają się ze szczególną gwałtownością właśnie w trakcie dojrzewania ciąży i menopauzy. | – Brak wczesnej diagnozy, wsparcia psychologicznego oraz farmakoterapii może u mężczyzn z ADHD prowadzić do konfliktów z prawem, uzależnień, uporczywych i nawracających epizodów depresyjnych, rozwodu czy ostracyzmu społecznego. |
| – Kobiety z ADHD potrafią bardzo dobrze radzić sobie w życiu zawodowym. Osiągają to dzięki dużej samokontroli oraz (czasami) dzięki silniej odczuwanemu lękowi. | – U części mężczyzn, którzy w dzieciństwie otrzymali diagnozę i odpowiednie wsparcie psychologiczne objawy ADHD w dorosłości przyjmują łagodną formę. Nadal oni potrzebują leczenia, jednak nie będzie ono już tak intensywne jak we wcześniejszych latach. Stawiane przed nim nowe zadania zwiększają jego motywacje i mogą pomóc mu w utrzymaniu przez cały czas odpowiedniego poziomu koncentracji uwagi potrzebnego do wypełnienia zadania. |
| – W życiu prywatnym natomiast załatwianie domowych spraw przychodzi im z wielkim trudem – Nie spostrzegają otaczającego je chaosu, zużywają ogromne zasoby energii na poszukiwanie zagubionych rzeczy i opanowywanie spadków nastroju. | |
– Spora liczba kobiet z ADHD rozwija w sobie właściwości „messies”. Kobiety te mają niezdolność rozstawania się z przedmiotami nieistotnymi. Nie są w stanie zdecydować, co jest ważne, a co nie. Wszystko wydaje się mieć takie samo znaczenie. Stan ten związany jest z ogromnym cierpieniem. | |
| – Narażone są na społeczne wyobcowanie, ponieważ z powodu chaosu panującego w mieszkaniu, a za tym idącego wstydu i poczucia winy, prawie nikogo nie zapraszają do domu. | |
| – Zapominanie oraz brak organizacji charakteryzują kobiety przede wszystkim w prywatnej sferze życia. | |
| – Prawie każda kobieta skarży się na zaburzenia, snu i depresję. | |
| – Kobiety z ADHD, które czują się akceptowane, cenione i uznane, mają ogromną motywację i wykazują wręcz bezgraniczne zaangażowanie w swoją pracę oraz gotowość do niesienia pomocy innym. Niestety, często przy tym dochodząc lub przekraczając granice swoich możliwości. | |
| – Impulsywność (objaw ADHD) jest szczególnie przydatny kobietom angażującym się w sektorze społecznym. Zdolność do emocjonalnego angażowania się w wykonywaną pracę, duża dawka energii, bogactwo pomysłów dodaje odwagi i może pociągnąć do zaangażowania wiele innych osób. | |
– Kobieta z ADHD, której uda się w pracy zawodowej połączyć ze sobą zapał, idealizm i zainteresowanie tematem osiągnąć może imponujący efekt. Ryzyko to nie dostrzegane przez nią zmęczenie i wyczerpanie, które automatycznie przesuwają się wówczas na dalszy plan. Może to doprowadzić do raptownego upadku misternie zaplanowanych planów. | |
| – Cechą charakterystyczną dla kobiet jest zmienność nastrojów. Wiele z nich określa swój stan ducha jako huśtawkę od euforii do depresji. Nastrój potrafi im się zmienić w jednej chwili, a wszystkie uczucia odbierane są przez nie intensywnie i mocno. | |
– Kobiety z ADHD odnajdują się często w zawodach, takich jak aktorka, dziennikarka, sportsmenka, nauczycielka, prezenterka, lekarz, psycholog czy pielęgniarka- tam, gdzie mają do czynienia z innymi ludźmi. Polem do popisu są dla nich zawody twórcze i kreatywne. Cechująca je umiejętność aktywnego zaangażowania, idealizm sprawiają, że są w stanie osiągnąć o wiele więcej, niż można byłoby od nich oczekiwać. | |
| – Zarówno kobiety, jak i mężczyźni są szczególnie wrażliwi na głosy krytyki po odparciu zarzutów ogarnia ich niepewność i wątpliwości. | |
– Zarówno kobiety, jak i mężczyźni są mocno osadzeni w „tu i teraz”. Nie przepuszczają swoich uczuć przez żaden filtr, doznając ich wszystkimi zmysłami. Jest to dla nich zarówno wzbogaceniem, jak i obciążeniem. | |
Zapraszamy na Trening Terapeutyczny ADHD w Warszawie
Trening obejmuje 12 sesji indywidualnych z psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym rozłożonych w okresie 3-4 miesięcy. Nie jest to psychoterapia, a metoda treningowa wspomagająca rozwijanie adaptacyjnych strategii radzenia sobie z objawami ADHD. Trening może być realizowany niezależnie od ewentualnej farmakoterapii. Prowadzącym jest Filip Matuszewski, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny.
Trening przeznaczony jest dla osób, które zostały zdiagnozowane i mają postawione rozpoznanie ADHD. Będziemy prosić o kopię opinii z opisem wyników przeprowadzonych badań psychologicznych lub zaświadczenie od lekarza psychiatry.
W naszym warszawskim ośrodku oferujemy możliwość przeprowadzenia diagnozy ADHD. Specjalistką w tej dziedzinie jest dr Anna Majczak-Grybczuk, która zajmuje się zarówno diagnozowaniem, jak i leczeniem farmakologicznym pełnoletnich pacjentów z ADHD.
W Mental Path wykonasz całościową diagnozę w kierunku ADHD u dorosłych. Jeśli jesteś zainteresowana/ny, zapoznaj się z naszą ofertą diagnostyczną tu https://mentalpath.pl/diagnoza-adhd-doroslych/
W celu umówienia konsultacji zadzwoń pod:
+48 (22) 115 16 87
lub skontaktuj się poprzez e-mail:
recepcja@mentalpath.pl
Zachęcamy również do rejestracji poprzez formularz online:
https://mentalpath.pl/kontakt/